Overzicht digitale en grafische vaktermen
van Schoonsnijden tot Sulfaatkarton
S
Schoonsnijden: het zodanig wegsnijden van overbodig papier op een vel drukwerk dat daarmee de gewenste maat bereikt wordt. Zie ook aflopend drukwerk.
Schreefletter: een lettertype met schreven. Dit zijn de uitstekende streepjes aan de boven- en onderzijde van een letter die je ziet bij klassieke lettertypen zoals Times en Garamond. De eerste schreefletters waren gebaseerd op de gebeitelde teksten op Romeinse gebouwen. Lettertypen zonder deze streepjes zoals Arial, Helvetica en Calibri worden schreefloos genoemd. De eerste schreefloze letter was Egyptian, in 1816 ontworpen door William Caslon IV.
Spot UV-lak of spotvernis: een onderdeel van een layout dat plaatselijk voorzien wordt van een glanzend effect door middel van lak. Deze veredelingstechniek wordt vaak toegepast op luxe visitekaartjes, boekomslagen en ook op labels van merkkleding. Voor het aanleveren aan een drukker van bestanden met spot UV-lak is altijd een opmaakprogramma nodig waarin de lak als steunkleur kan worden gedefinieerd. Let op: papier waarop spot-uv lak is aangebracht mag nooit gebruikt worden in een laserprinter of copier omdat de lak aan de gloeiendhete rollen kan blijven kleven!
sRGB: een variant op Adobe RGB die gebruikt wordt op internet, de meeste monitors en ook in printers van foto-afdrukcentrales. sRGB heeft een kleiner kleurgamma dan Adobe RGB. Daarom is een afbeelding in Adobe RGB een betere basis om de kleuren naar CMYK om te zetten voor drukwerk dan sRGB. Voor professionele fotografen is het gebruikelijk om foto’s in RAW te maken in plaats van JPG. Zo kan de foto later altijd nog omgezet worden naar RGB of sRGB, afhankelijk van het uiteindelijke gebruiksdoel.
Stansen: het machinaal snijden van of in een vel papier volgens een door de grafisch ontwerper gedefinieerde lijnvoering zoals een cirkel. Niet te verwarren met schoonsnijden, wat met een normale snijmachine gebeurt. De drukker stanst het bedrukte papier met een speciaal voor het drukproject gemaakt stansmes. Tegenwoordig wordt ook de verfijnde techniek van laserstansen toegepast – als de licht verbrande snijrandjes tenminste niet storen in de beleving van het ontwerp.
Stramien: de structuur van een layout, ook wel ‘grid’ genoemd. In opmaakprogramma’s wordt het stramien weergegeven door middel van niet-afdrukbare lijnen, kaders en hulplijnen waarmee o.a. pagina-marges, zetspiegel en het aantal kolommen en de formaten daarvan worden aangeduid. Het achterliggende stramien van een brochure, krant of website geeft de lezer rust en de vormgever houvast. Bij het ontwerpen van een stramien is het belangrijk om vooraf rekening te houden met voldoende variatiemogelijkheden om een te rigide uitstraling van het drukwerk te voorkomen. Stramienen en hun toepassing zijn de standaard onderdelen van een huisstijl die meestal vastgelegd worden in een huisstijlhandboek, zodat de DTP-er op de hoogte is van de kaders waarin een document opgemaakt kan worden.
Subkop: het tweede niveau van kopregel, vaak uitgevoerd als een iets groter of vetter lettertype dan de broodtekst. In HTML wordt een subkop vaak aangeduid met H2; een ‘subsubkop’ die een niveau lager is, wordt dan H3.
Sulfaatkarton: hoewel de naam doet vermoeden dat dit een soort karton is gaat het hier om een stevige papiersoort dat slechts uit één laag bestaat met een gewicht vanaf circa 250 gr/m2. Echt karton bestaat altijd uit meerdere lagen. De eenzijdig gestreken versie is bekend als de klassieke ansichtkaart met gladde voorzijde en een ruwere, goed beschrijfbare achterzijde.
Gestreken sulfaatkarton is geschikt om foto’s op af te drukken en om spot-UV lak of een andere veredeling op aan te brengen. De dubbelzijdig gestreken variant wordt vooral gebruikt voor kaarten die niet beschreven hoeven te worden en soms ook voor visitekaartjes.
